Σελίδες

Πέμπτη 16 Σεπτεμβρίου 2010

Το Απαρτχάιντ της Παιδείας μας!!! ΤΗΝ ΞΕΡΕΤΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ;

Το Απαρτχάιντ της Παιδείας μας
14/09/2010
Κανονικό Mέγεθος ΓραμματοσειράςΜικρότερο Mέγεθος ΓραμματοσειράςΜεγαλύτερο Mέγεθος ΓραμματοσειράςBookmark and Share
του Γιάνη Βαρουφάκη

Όπως κάθε Σεπτέμβρη, με το που κατακαθίζει η σκόνη στην Θεσσαλονίκη (μετά την απελευθέρωσή της από την μεταφερόμενη πολιτική ελίτ), η ελληνική κοινωνία στρέφεται σε ένα άλλο καθιερωμένο φθινοπωρινό τελετουργικό: Εν όψει της νέας σχολικής χρονιάς, οι εφημερίδες και τα κανάλια αναπαράγουν τον μακρύ κατάλογο των ελλείψεων της δημόσιας παιδείας, το υπουργείο πασχίζει να πείσει ότι "για πρώτη φορά" όλα είναι έτοιμα από την πρώτη κιόλας μέρα, οι δάσκαλοι κι οι μαθητές προσπαθούν να συνηθίσουν στην ιδέα του ξυπνητηριού, και όλοι μαζί αρχίζουμε να κάνουμε σχέδια για το τριήμερο της 28ης Οκτωβρίου.


Το άνοιγμα των σχολείων δίνει έναυσμα για πολλές συζητήσεις, συνήθως μοιρολατρικές, για τα μεγάλα προβλήματα της παιδείας: Τις κενές θέσεις καθηγητών, το ψυχολογικό διαζύγιο που εδώ και καιρό έχουν πάρει τα παιδιά από το σχολείο, το εξεταστικό σύστημα που ακυρώνει την εκπαιδευτική διαδικασία, την παράδοση της νεολαίας στα φροντιστήρια, την παπαγαλία που καταστρέφει τις ψυχές και νεκρώνει το μυαλό τους.


Είναι δείγμα υγείας ότι από άκρου σε άκρο της χώρας όλοι δείχνουν να ανησυχούν για τις μόνιμες πληγές της ελληνικής παιδείας. Όμως για να επιτύχει αποτελέσματα αυτή η πίεση χρειάζεται και κάτι άλλο: Να ξεπηδά όχι μόνο από τις λαϊκές και μικρομεσαίες τάξεις αλλά και να αφορά, σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον, την ελίτ του τόπου. Για αυτό ακριβώς όμως τον λόγο, αυτόν τον Σεπτέμβρη, όπως και τους προηγούμενους διό-τρεις, νιώθω ότι ασφυκτιώ: Επειδή στα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας ένα καρκίνωμα εργάζεται σιωπηλά νεκρώνοντας τα τελευταία κύτταρα που συνέδεαν τους έχοντες και ασκούντες την εξουσία με το διακύβευμα της ελληνικής παιδείας. Το καρκίνωμα αυτό είναι γνωστό με τα αρχικά ΙΒ, το ακρώνυμο του International Baccalaureate®.



Φανταστείτε μια χώρα της οποίας η ελίτ (ισχυροί πολιτικοί, πετυχημένοι επιχειρηματίες, φωτισμένοι πανεπιστημιακοί, φτασμένοι καλλιτέχνες κλπ) να στέλνει τα παιδιά της στο εξωτερικό από το τέλος της Α' Λυκείου. Φανταστείτε τα αεροπλάνα να γεμίζουν με 16χρονους μετανάστες "καλών οικογενειών" που οδεύουν στην Αμερική, στην Αγγλία, στην Αυστραλία, στην Ελβετία κλπ, όπου θα τελειώσουν το ντόπιο αγγλόφωνο λύκειο με σκοπό, κατόπιν, να γίνουν δεκτοί σε ξένα πανεπιστήμια. Με άλλα λόγια, φανταστείτε μια χώρα όπου οι γόνοι της κοινωνικής τάξης που ασκεί την πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξουσία παίρνουν οριστικό και αμετάκλητο διαζύγιο από το σύστημα παιδείας της πατρίδας τους. Μια τέτοια χώρα, απλά, θα έχανε την ικανότητα να αναπαράγεται πολιτιστικά.


Δεν χρειάζεται αγαπητοί αναγνώστες να φανταστείτε μια τέτοια χώρα. Δεν χρειάζεται γιατί απλώς περιέγραψα την σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα, με μία μικρή (ανούσια) διαφορά: Αντί τα παιδιά της ελίτ να καβαλάνε το αεροπλάνο στα 16 τους, γράφονται στο πρόγραμμα ΙΒ που προσφέρουν 13 ιδιωτικά σχολεία εδώ στην Ελλάδα. Αυτή την ώρα, τα 16χρονα παιδιά περίπου 1000 οικογενειών ετοιμάζονται να εξέλθουν από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα για πάντα (χωρίς βέβαια να χρειάζεται να φύγουν από το σπίτι τους, τουλάχιστον για ακόμα δύο χρόνια). Πριν δυο χρόνια ήταν 600 παιδιά. Του χρόνου θα είναι 1200. Ήδη, οι οικογένειες που διαχειρίζονται το πολιτικό και οικονομικό μας σύστημα έχουν δεθεί αναπόσπαστα με το ΙΒ - και έχουν πάρει διαζύγιο από την ελληνική παιδεία.


Γιατί το κάνουν; Επειδή το ΙΒ είναι ένα πράγματι καλό εκπαιδευτικό σύστημα. Ένα σύστημα που δίνει στους μαθητές την αίσθηση ότι εξερευνούν (αντί να καταπίνουν αμάσητη) την γνώση. Μπορεί να έχω ενστάσεις για πολλά από τα χαρακτηριστικά του προγράμματος (π.χ. το περιθώριο που αφήνει το ΙΒ στην διαφθορά και την εξαγορά βαθμών, κάτι που βέβαια εδώ στην Ελλάδα δεν ήταν δυνατόν να μην το έχουμε ήδη αναγάγει σε τέχνη - δείτε εδώ, την απαίτηση από παιδιά 16 χρονών να διαχειρίζονται μεγάλα κενά μεταξύ μαθημάτων, την επιλογή βιβλίων κ.α.) αλλά θα ήμουν ανειλικρινής αν σας έλεγα ότι δεν θα επέλεγα το ΙΒ για τον εαυτό μου (αν ξαναγινόμουν 16) ή για την κόρη μου (σε 10 χρόνια).

Τότε γιατί αναφέρομαι στο ΙΒ ως καρκίνωμα; Ερώτημα: Νομίζετε ότι το ΕΣΥ θα ήταν στην κατάσταση που βρίσκεται αν οι ισχυροί του τόπου έπρεπε να βασιστούν στα δημόσια νοσοκομεία σε περίπτωση σοβαρής ασθένειας (αντί να τρέχουν στο Υγεία για κάτι μικρό ή να καβαλούν το πρώτο αεροπλάνο που θα τους πάει στο Memorial της Βοστώνης όταν η ασθένεια είναι βαρύτερη); Θα είχε χτιστεί ποτέ η Αττική Οδός αν οι "ισχυροί" είχαν άλλον τρόπο να πάνε πιο γρήγορα στα σπίτια τους; Όχι βέβαια. Τα δημόσια αγαθά που δεν ωφελούν τους ισχυρούς απλά δεν παρέχονται (ή παρέχονται σε τριτοκοσμικές συνθήκες, όσο χρειάζεται ώστε ο "όχλος" να κάθεται φρόνιμος).


Ιδού το πρόβλημα λοιπόν. Όταν τα παιδιά των ισχυρών δεν θα περνούν ποτέ από τις τάξεις του Ελληνικού Λυκείου ή από τα αμφιθέατρα του Ελληνικού Πανεπιστημίου (από την στιγμή που, και να θέλουν, δεν θα έχουν καλύψει την ύλη των πανελλαδικών), γιατί να πονέσουν οι ισχυροί το εκπαιδευτικό σύστημα; Γιατί να δώσουν τιτάνιες μάχες με το ΔΝΤ για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κονδύλια; Γιατί να πάρουν κονδύλια από άλλα υπουργεία, οι δραστηριότητες των οποίων ωφελούν τους ίδιους και τις οικογένειές τους άμεσα (π.χ. το Δημοσίων Έργων, το Άμυνας); Για να τα "πετάξουν" σε ένα προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα από το οποίο τα παιδιά τους απέχουν όσο απέχουν από το εκπαιδευτικό σύστημα της Ζιμπάμπουε ή του Σοβέτο;


"Μυρίζομαι" δύο αντιρρήσεις που μπορεί κάποιοι να προβάλουν στα παραπάνω: Πρώτον, ότι πάντα η άρχουσα τάξη έστελνε τα παιδιά της στο εξωτερικό, άρα τι άλλαξε; Δεύτερον, ότι υπάρχουν ευπατρίδεις πολιτικοί που μπορεί μεν τα παιδιά τους να μην συμμετέχουν στο ελληνικό Λύκειο αλλά που νοιάζονται για αυτό για λόγους πατριωτισμού. Και τα δύο ισχύουν. Όμως, ως προς το πρώτο, να σας θυμίσω κάτι: Μπορεί η ελίτ να σπούδαζε τα παιδιά της στο εξωτερικό αλλά ποτέ δεν είχε απεμπολήσει το δικαίωμα να τα κρατήσει στην χώρα (κάτι που σήμερα γίνεται στα 16 με την εγγραφή στο ΙΒ). Υπήρχαν μάλιστα σχολές, όπως η Νομική, η Ιατρική, το ΕΜΠ, η Πάντειος, στις οποίες σπούδαζαν με υπερηφάνεια πολλοί από τους γόνους των "καλών οικογενειών", πριν πάνε στο εξωτερικό για μεταπτυχιακά κλπ. Το ότι αυτή η πρόσβαση διατηρείτο (έστω και θεωρητικά) και το ότι το διαζύγιο από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ερχόταν μετά τα 18 έπαιζε σημαντικό ρόλο στο να κρατά ψυχολογικά δεμένη την ελίτ μας με το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Σήμερα, τα ίδια τα παιδιά της ελίτ, ακόμα κι αν οι γονείς τους δεν είναι έτοιμοι να τα αφήσουν να πάνε στο ΙΒ, το απαιτούν. Ξέρουν ότι στο ΙΒ η παπαγαλία τέλος, οι εργασίες τους θα είναι ενδιαφέρουσες και θα βαθμολογούνται, έχουν ακούσει ότι οι καλές τέχνες και η φιλοσοφία προσφέρονται δίπλα στα μαθηματικά, τα καλά αγγλικά και την σοβαρή βιολογία. Μάλιστα, γνωρίζουν όλα αυτά από τα 11 και τα 12, προσβλέποντας ότι στα 16 τους το ελληνικό σύστημα θα αποτελεί παρελθόν για αυτούς. Φανταστείτε να είστε ο καθηγητής τους στην Α' και Β' Γυμνασίου, σε κάποιο καλό ιδιωτικό σχολείο, γνωρίζοντας ότι τα 12χρονα που έχετε μπροστά σας σας θεωρούν υπηρέτη ενός συστήματος τριτοκοσμικού το οποίο στα 16 τους θα το έχουν "ξεπεράσει". Με τι ηθικό θα τα διδάξετε;


Ως προς το δεύτερο, για τους ευπατρίδεις πολιτικούς και επιχειρηματίες, η απάντησή μου είναι απλή: Δεν αρκούν! Είναι λίγοι και είναι απίστευτα δύσκολο για αυτούς τους λιγοστούς γενναίους ανθρώπους να τα βάλουν με ένα ολόκληρο σύστημα του οποίου η όλη λογική βασίζεται στο πως θα περικόπτει δημόσιες δαπάνες υπό την αιγίδα συμβούλων, διευθυντών και υπευθύνων των οποίων τα παιδιά τελείωσαν, βρίσκονται, ή προσανατολίζονται προς το ΙΒ. Αν εσείς πιστεύετε ότι ένα τέτοιο "σύστημα" μπορεί να πτοηθεί από τον πατριωτισμό των λίγων ισχυρών που νοιάζονται για την ελληνική παιδεία, σας εύχομαι να βγείτε αληθινοί.

Περιληπτικά, το ΙΒ, έτσι όπως λειτουργεί στην σκιά του χειμαζόμενου ελληνικού Λυκείου, υποσκάπτει τα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας. Μπορεί όλη μου την πανεπιστημιακή παιδεία να την πήρα στο εξωτερικό, αλλά αν μπορώ να σκέφτομαι στην γλώσσα μου, και να γράφω άρθρα όπως αυτό, το οφείλω στο ελληνικό Λύκειο που παρακολούθησα (ιδίως στα διό τελευταία χρόνια). Το ίδιο Λύκειο όπου σήμερα από τα 150 παιδιά της Β΄ Λυκείου μόνο τα 50 θα συνεχίσουν ενώ τα 100 θα γραφτούν στο ΙΒ - μετανάστες στην χώρα τους.


Φαντάζεστε πόσο θα ανησυχούσε η Βρετανική ή η Γερμανική κοινωνία αν τα παιδιά της ελίτ τους "μετανάστευαν" από το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας τους, οδεύοντας προς ένα ξενόγλωσσο σύστημα πριν καλά-καλά μάθουν την γλώσσα τους; Διανοείστε την πολιτική αναταραχή στην Γαλλία και στην Κίνα αν από τα 16 χρόνια των νέων πολιτών ουσιαστικά σταματούσε η γλωσσική τους εξέλιξη, αν έπαυε η σοβαρή μελέτη της ιστορίας της χώρας τους, αν οδηγούνταν σε μια ψυχική ου-τοπία; Κι όμως. Εδώ κουβέντα. Απλά μετράμε πόσοι δάσκαλοι και καθηγητές λείπουν από τις τάξεις.


Ήρθε νομίζω η ώρα να αρχίσουμε την συζήτηση για το ΙΒ. Χωρίς φωνές και εξαλλοσύνες, ήρθε καιρός να αντιμετωπιστεί το φάσμα του εκπαιδευτικού απαρτχάιντ που ήδη έχει χτιστεί στην Ελλάδα. Τι ήταν στην Ν. Αφρική το απαρτχάιντ; Επρόκειτο για ένα ψέμα που έκρυβε ένα πρότζεκ: Το ψέμα ήταν ότι μαύροι και λευκοί θα "αναπτύσσονταν" χώρια αλλά παράλληλα. Το πρότζεκτ ήταν η αισχρή διάκριση μεταξύ εκείνων που είχαν και εκείνων που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Το δικό μας απαρτχάιντ, ευτυχώς, δεν προέκυψε βάσει σχεδίου. Εξελίχθηκε χωρίς κανείς να το σχεδιάσει ως απαρτχάιντ. Όμως, παρόλα αυτά, έγινε απαρτχάιντ. Από τα 16 τους χρόνια τα ελληνόπουλα χωρίζονται σε δύο ομάδες: Μία μικρή (αλλά γοργά αυξανόμενη) ομάδα από 16χρονα παιδιά που στέλνεται στο "εξωτερικό", αποκομμένα δια παντός από την ελληνική παιδεία. Και μια τεράστια μάζα που θα πάει είτε στα δημόσια πανεπιστήμια τα οποία αιμορραγούν από πόρους (τους οποίους διαχειρίζονται οι γονείς της πρώτης ομάδας) είτε στα ελεεινά "κολλέγια" που δήθεν θα τους δώσουν την αίγλη του ξένου πτυχίου (όταν στην ουσία απλά θα τους στερήσουν χρήματα που οι γονείς τους θα έχουν, ως επί το πλείστον, δανειστεί).


Μπορεί η Βρετανία να είναι βαθειά ταξική κοινωνία, και αυτό να αντικατοπτρίζεται βάναυσα στο εκπαιδευτικό της σύστημα, όμως δεν χαρακτηρίζεται από εκπαιδευτικό απαρτχάιντ όπως η Ελλάδα του 2010. Οι γόνοι των Βρετανών "ευγενών" και μεγαλοαστών παρακολουθούν το ίδιο Λυκειακό πρόγραμμα σπουδών με τον φτωχότερο μαθητή των εργατικών συνοικιών του Μπέρμιγχαμ. Διαβάζουν τα ίδια βιβλία. Στην ίδια γλώσσα. Η (έστω και μικρή) πιθανότητα ο τελευταίος να πάει καλά στις εξετάσεις και να βρεθεί στο ίδιο πανεπιστήμιο με τον "ευγενή" συνομήλικό του αφήνει ανοικτή την προοπτική μιας εθνικής κουλτούρας και μιας κοινωνικής συνοχής που εδώ στην Ελλάδα μέρα με την μέρα καθίστανται αδύνατες.


Αν είχα την δυνατότητα να πω ένα πράγμα στην κα Διαμαντοπούλου, θα της έλεγα: "Σπάστε αυτό το απαρτχάιντ!" Πως; Δεν θα είναι εύκολο. Όμως η καταπολέμηση αυτού του κρυφού καρκινώματος αποτελεί προϋπόθεση ώστε η χώρα να μπορεί να αναπαράγεται. Ίσως μάλιστα γιατρέψει και τις πάγιες πληγές της παιδείας μας: Καθώς η κατάργηση του ΙΒ είναι αδύνατη (και ανελεύθερη), η μόνη λύση είναι η αντιγραφή των καλύτερών του στοιχείων, έτσι ώστε οι τελευταίες δύο τάξεις του Λυκείου να πάψουν να φαντάζουν τόσο τριτοκοσμικές μπροστά στο ελκυστικό πρόγραμμα σπουδών του ΙΒ.


Μερικά στοιχεία για το International Baccalaureate:

Στο ΙΒ (που αντιστοιχεί στην Β' και Γ΄ τάξη του δικού μας Λυκείου) φοιτούν 51.000 μαθητές σε 139 χώρες, οι 1000 εκ των οποίων στην Ελλάδα (σε 13 ιδιωτικά σχολεία). Κάθε χρόνο ο αριθμός μαθητών αυξάνεται κατά 12% περίπου. Στην Ελλάδα ο ρυθμός αύξησης αγγίζει το 15%. Τα γραπτά των τελικών εξετάσεων στέλνονται στο εξωτερικό όπου διορθώνονται, κεντρικά, από ξένους εξεταστές ενώ οι εργασίες και οι πρόοδοι διορθώνονται και βαθμολογούνται από τους κατά τόπο καθηγητές. Τα δίδακτρα ετησίως κυμαίνονται (στην Ελλάδα μεταξύ €13.000 και €15.000, χωρίς να υπολογίζονται άλλα έξοδα π.χ. ακριβά βιβλία, μετακινήσεις για τις ανάγκες του προγράμματος κλπ). Το κάθε σχολείο που συμμετέχει στο ΙΒ καταβάλει €10.000 ετησίως στον κεντρικό οργανισμό του ΙΒ για το franchise. Η έδρα του ΙΒ βρίσκεται στην Γενεύη και στο Κάρντιφ της Ουαλίας και τα έσοδα του οργανισμού ανέρχονται στα $100 εκατομμύρια. Σύντομα θα λειτουργήσει το παγκόσμιο διοικητικό κέντρο του ΙΒ στο Maryland των ΗΠΑ. Γενικός Διευθυντής του ΙΒ είναι ο Jeffrey R. Beard, απόφοιτος της Ακαδημίας του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και κάτοχος ΜΒΑ από το Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Oshkosh.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου